Mahkemeler Hakkında Temel Bilgi

—Hâkimler görevlerinde bağımsızdırlar.

—Hiçbir organ, makam, merci veya kişi yargı yetkisinin kullanılmasında mahkemelere ve hâkimlere emir ve talimat veremez.

—Görülmekte olan bir dava hakkında Yasama Meclisinde görüşme yapılamaz.

—Yasama ve yürütme organları ile idare mahkeme kararlarına uymak zorundadır.

— Hâkimler ve savcılar azlolunamaz.

—Kendileri istemedikçe Anayasada gösterilen yaştan önce emekliliğe ayrılamaz

—Bir mahkemenin veya kadronun kaldırılması nedeniyle aylık ödenek ve diğer özlük haklarından yoksun bırakılamaz.

—Hâkimlik ve savcılık meslek içi eğitim ve diğer özlük işleri mahkemelerin bağımsızlığı ve hâkimlik teminatı esaslarına göre kanunla düzenlenir.

—Hâkimler ve savcılar idari görevleri yönünden Adalet Bakanlığına bağlıdırlar.

Hâkimler ve savcılar istemedikçe 65 yaşına kadar emekli edilemezler.

—Mahkemelerin kuruluşu görev ve yetkileri işleyişi ve yargılama usulleri kanunla düzenlenir.

—Hâkim ve savcıların denetimi Adalet Bakanlığı izni ile adalet müfettişleri tarafından yapılır.

ASKERİ YARGI

Asker kişilerin askeri suçlarıyla, bunların asker kişiler aleyhine veya askeri mahallerde, askeri hizmet ve görevlerle ilgili olarak işledikleri suçlara ait davalara bakarlar.

Savaş ve sıkıyönetim hallerinde hangi suçlar ve hangi kişiler bakımından yetkili oldukları kanunla düzenlenir.

1.Anayasa mahkemesi.

2.Yargıtay.

3.Danıştay.

4.Askeri Yargıtay.

5.Askeri Yüksek İdare Mahkemesi

6.Uyuşmazlık Mahkemesi.

11 asıl ve 4 yedek üyeden oluşur.

1-Üyeleri Yargıtay, Danıştay, Askeri Yargıtay, AYİM, Sayıştay Başkanı veya üyesi olmalıdır.

2–40 yaşını doldurmuş yükseköğretim görmüş ve kamu hizmetinde 15 yıl çalışmış olmalıdır.

a)Yüksek öğrenim kurumlarının; hukuk, iktisat, siyasal bilimler dallarında öğrenim görmeli

b)Rektör, dekan, Müsteşar, Müsteşar Yardımcısı, General, Amiral, Büyükelçi, Bölge Valisi veya Vali olmalıdır.

c)Mesleğinde avukat, olarak bilfiil çalışmalıdır.

Göreve seçilip de kabul etmeyenler 1 ayda tekrar seçilir.

65 Yaşını doldurunca emekliliğe ayrılırlar.

Başkan ve Başkan Vekilinin Seçimi

Asıl üyeler arasından gizli oyla ve üye tam sayısının salt çoğunlukla 4 yıl için seçilir.

1-Kanunların, KHKlerin ve TBMM İçtüzüğünü şekil ve esas bakımından denetler. Anayasa değişikliklerini ise sadece şekil bakımından denetler.

OHAL, Sıkıyönetim ve savaş hallerinde çıkarılan KHK şekil ve esas bakımından Anayasaya aykırılığı iddiasıyla Anayasaya dava açılamaz.

şekil bakımından denetleme Cumhurbaşkanlığınca veya TBMM üyelerinin 1/5tarafından istenebilir. Kanunun yayınlandığı tarihten itibaren 10 gün geçtikten sonra şekil bozukluğuna bağlı iptal davası açılamaz.

2-Yüce Divan sıfatıyla yargılar.(Cumhurbaşkanı,BK üyeleri ,Anayasa mah.,Yargıtay Danıştay,Askeri Yargıtay,AYİM,HSYK Başkan ve üyelerini Başsavcılarını)yüce divan kararları kesindir.

3-Siyasi partilerin kapanmasına bakar.

4-Üst düzey devlet yöneticilerini ve yüksek yargı organı mensuplarını Yüce Divan‘da yargılar.

5-Siyasi partilerin mali denetimini yapar.

İptal davası kanunlar, KHK ve TBMM içtüzükleri hakkında açılır.

1-Cumhurbaşkanı

2-İktidar ve ana muhalefet partisi meclis grupları

3-TBMM üye tamsayısının 1/5‘i

—TBMM‘den kanunların şekil bozukluğu iddiasıyla dava açılamaz.

—Milletlerarası anlaşmaların aleyhine Anayasa Mahkemesine başvurulamaz.

—Dava açma süresi kanunlar, KHK ve TBMM içtüzüğü RG de yayınlanmasından başlayarak 60 gündür.

—Anayasa Mahkemesi kararları kesindir.

—İptal davaları geriye yürümez.

1-Kendilerine ait ya da kendilerini ilgilendiren davalar

2-Aralarında evlilik bağı kalkmış olsa bile eşinin kan ve sıhriyet yönünden usul ve fürunun 4. dereceye kadar olanların davaları

3-Hâkim, savcı ve hakem sıfatıyla baktığı ve bilirkişilik ile tanıklık yaptığı davalar.

4-İstişare mütalaa ve kanaat beyan etmiş olduğu davalar

Adliye mahkemeleri tarafından verilen ve kanunun başka bir adli yargı merciine bırakmadığı karar ve hükümleri son inceleme merciidir. Kanunla gösterilen belli davaların ilk ve son derece mahkemesidir. Yargıtay üyeleri, birinci sınıfa ayrılmış adli hâkim ve savcılar arasından Hâkim ve Savcılar Yüksek Kurulunca seçilirler.

Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı ve vekili 5 aday arasından Cumhurbaşkanınca 4 yıl için seçilir.

İdari mahkemelerce verilen ve kanunun başka bir idari yargı merciine bırakmadığı kararlara karşı son inceleme merciidir.

Danıştay davaları görmek Başbakan ve Bakanlar Kurulunca gönderilen kanun tasarıları, kamu hizmetleri ile ilgili imtiyaz şartlaşma ve sözleşmeleri hakkında 2 ay içinde düşüncelerini bildirmekle ve tüzük tasarılarını incelemek, idari uyuşmazlıkları çözmekle görevlidir.

Danıştay üyeleri Cumhurbaşkanınca seçilir.

Askeri mahkemelerce verilen kararlara karşı son inceleme merciidir.

3 aday gösterilir. Cumhurbaşkanı üyelerini seçer.

Askeri olmayan makamlarca tesis edilmiş olsa bile asker kişileri ilgilendiren, askeri hizmete ilişkin idari işlem ve eylemden doğan uyuşmazlıkların ilk ve son derece mahkemesidir.

Askeri hakim sınıfından olmayan üyelerin görev süreleri 4 yılı geçemez.

Askerlik yükümlülüklerinden doğan uyuşmazlılarda ilgilinin asker kişi olması şartı aranmaz.

Adli, idari ve askeri yargı mercileri arasındaki görev ve hüküm uyuşmazlıklarını kesin olarak çözer.

Diğer mahkemeler ile Anayasa Mahkemesi arasındaki görev uyuşmazlıklarında Anayasa Mahkemesinin kararı esas alınır.

Bu mahkemenin başkanlığı Anayasa mahkemesince seçilir.

Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu mahkemelerin bağımsızlığı ve hâkimlik teminatı esaslarına göre kurulur ve görev yaparlar

Kurulun Başkanı Adalet Bakanıdır.

Kurulun kararlarına karşı yargı yolu kapalıdır.

Genel ve katma bütçeli idarelerin bütün gelir ve giderleri ile mallarını TBMM adına denetler sorumluların hesap ve işlemlerini kesin hükme bağlar ve kanunlarla verilen inceleme ve denetleme işlemlerini yapmakla görevlidir.

Sayıştay‘ın kesin hükümlerine karşı ilgililer yazılı bildirimden itibaren 15 gün içinde bir kereye mahsus olmak üzere karar düzeltme yoluna gidilebilir. Bu kararlara karşı idari yargı yoluna başvurulamaz.

Vergi ve benzeri mali yükümlülüklerde Danıştay ve Sayıştay uyuşamazsa, Danıştay‘ın kararı esastır.

Devletin ve KİT dışındaki kamu tüzel kişilerinin harcamalarını yıllık bütçelerle yapılır.

Bütçe Kanununa bütçe dışı hükümler konamaz.

Bakanlar Kurulu genel ve katma bütçe tasarıları ile milli bütçe tahminlerini gösteren raporu , mali yıl başından 75 gün önce TBMM‘ne sunar. Bütçe raporu Bütçe Komisyonunda (40 kişi) incelenir. Bütçe komisyonunca 55 içinde kabul edilip TBMM de görüşülür ve mali yıl başına kadar karar bağlanır.

TBMM üyeleri bütçe kanun tasarılarının Genel Kurulda görüşülmesi sırasında gider artırıcı ve gelir azaltıcı önerilerde bulunulamaz.

Bakanlar Kuruluna KHK ile bütçede değişiklik yapma yetkisi verilemez.